Avrupa enerjisine pandemi darbesi!

Petrol fiyatlarındaki yükseliş ve pandeminin etkisiyle enerji fiyatlarında rekor artışlar meydana geldi. Avrupa’da doğalgaz ve elektrik fiyatları bir ayda iki kat arttı. Yılın ilk 9 ayındaki artış ise yüzde 250 oranını aştı.

Dünyada ve Avrupa’da özellikle son iki yılda gerek petrol fiyatlarındaki aşırı dalgalanmalar gerekse Covid-19 pandemisinin etkisi nedeniyle, enerji fiyatlarında dikkat çeken yükselişler gerçekleşti. Avrupa’da hem elektrik, hem de doğalgaz fiyatları son bir ayda ikiye katlanırken, 9 aylık artışlar ise yüzde 250’leri aştı. İngiltere (NBP) doğalgaz ticaret merkezinde Ocak'ta megawatt saat başına 22.56 euro olan doğalgaz birim fiyatı Eylül'de 57.81’e yükseldi.

Avrupa’nın önemli doğalgaz ticaret merkezlerinden olan NBP’de ilk dokuz ayda yüzde 250’yi aşan fiyat artışı diğer önde gelen piyasalarda da yaşandı. Almanya (Gaspool) ticaret merkezinde ocakta megawatt saat başına 19.96 euro olan doğalgaz fiyatı eylülde yüzde 300’e yaklaşan artışla 57.45 oldu. Hollanda’da bulunan TTF doğalgaz ticaret merkezinde de doğalgaz fiyatları ilk dokuz ayda yüzde 270’in üzerinde arttı.

Corona virüs etkisi

Milliyet gazetesinden Mithat Yurdakul'un haberine göre, Avrupa ülkelerindeki doğalgaz fiyatlarının artışında, corona virüs pandemisi önemli rol oynadı. Bahar aylarından itibaren kıtada aşılamanın artmasıyla, evden çalışan pek çok işçinin işyerlerine dönmesi, restoranların tam zamanlı olarak hizmet vermeye başlaması, buralardaki ısınma ve doğalgaz giderlerini artırdı ve talep yükseldi. Avrupa genelinde kış aylarında mevsim normallerinden düşük seyreden hava sıcaklıklarının da talebi etkilediği belirtiliyor. Petrol fiyatlarının doğalgaza etkisi de fiyat artışlarındaki bir diğer faktör oldu.

Elektrikte artış

Elektriğin önemli ölçüde fosil kaynaklardan sağlandığı Avrupa’da, elektrik fiyatlarında da önemli artışlar kaydedildi. İngiltere’de ocakta megawatt saat başına 89.83 euro olan spot elektrik fiyatı üçe katlanırken, yalnızca son bir ayda fiyatlar iki katına çıktı. Ağustosta megawatt saat başına 125.20 euro olan elektrik fiyatları eylülde 240.30’a kadar yükseldi. İtalya, İspanya, Almanya, Fransa ve Bulgaristan, Yunanistan ve Polonya’da da yüksek oranda elektrik fiyat artışları yaşandı. İtalya’da elektrik fiyatları son bir ayda yüzde 30 yükseldi. Ağustosta megawatt saat başına 125.20 euro olan spot elektrik fiyatı eylülde 145.98’e ulaştı. İtalya’da bu yılın ocak ayındaki elektrik fiyatı ise megawatt saat başına 60.71 euro’ydu. İtalya’da elektrik fiyatları bu yılın ilk 9 ayında 2.5 kat arttı. Bir başka Akdeniz ülkesi İspanya’daki elektrik fiyat artışları da dikkat çekti. Ocakta megawatt saat başına 60.71 euro olan elektrik fiyatları eylüle gelindiğinde 147.34’e ulaştı. Böylece, yüzde 250’ye yaklaşan elektrik fiyat artışları yaşandı. Avrupa’nın en güçlü ekonomilerinden olan Almanya’da da elektrik fiyatları adeta katlandı. Ocakta megawatt saat başına 52.81 euro olan ülkedeki spot elektrik fiyatları, eylülde 127.63’e yükseldi. Almanya’da elektrik fiyatlarında bu yıl yaşanan artış yüzde 250 seviyelerinde oldu.

Avrupa’nın diğer ülkelerinde de elektrik fiyatlarında benzer artışlar oldu. İlk dokuz ayda spot elektrik fiyatlarındaki artışa bakıldığında; Bulgaristan’da yüzde 220’lik bir yükseliş yaşandı. Polonya’da ocakta megawatt saat başına 54.89 euro olan elektrik fiyatları ise 100.84’e çıktı.

Euro bazında düşüş, TL bazında artış!

Vergiler hariç perakende gaz fiyatlarında 2020’nin ilk 6 ayı ikinci 6 ayla karşılaştırıldığında, Türkiye’de fiyatlarda TL bazında artış görülürken, TL’nin döviz karşısındaki düşüşünden dolayı bu artış, euro cinsinden gaz fiyatlarında artış olarak görünmedi. Avrupa ülkeleri ağırlıklı olarak Türkiye’ye komşu ülkelerin de dahil olduğu 40 ülke arasındaki sanayi ve ticarethane gaz fiyatları sıralamasında Bosna Hersek 0.038 euro/kWh ile birinci sırada, Türkiye 0.016 euro/kWh ile 37. sırada yer aldı. Aynı grupta meskenlerde İsveç 0.073 euro/kWh ile birinci sırada yer alırken, Türkiye 0.016 euro/kWh ile bu ülkeler arasında 38. sırada yer aldı. Konut elektriğinde de aynı ülkeler arasında İrlanda 0.22 euro/kWh ile birinci sırada yer alırken, Türkiye 0.066 euro/kWh ile bu ülkeler arasında 34. sırada yer aldı.

Türkiye'de son olarak doğalgazda temmuz için konut abonelerinin tarifesine yüzde 12 zam yapılmıştı. Sektör kaynakları, önümüzdeki ekim ayında, girdi maliyetleri nedeniyle Türkiye’de de elektrik ve doğalgaz fiyatlarına zam geleceği öngörüsünde bulunuyor.