Çocuğunuzun toplam kaç saat uyuduğu değil hangi saatte uyuduğu önemli

Uyku; beynimizi sakin ve ayık tutabilen bir güç kaynağı. Biyolojik saate göre düzenli uyku insan vücudunun yeniden güç toplamasını sağlıyor. Kaliteli ve iyi bir uyku, dikkat süresi, bedensel ve zihinsel performansta artış anlamına geliyor. Habertürk’ten Ceyda Erenoğlu’nun haberine göre uyku, bebek ve çocuk gelişiminde beslenme kadar önemli bulunuyor. Uyku Danışmanları Selen Sufri Üçok ve Sedef Fenik, “Bunun nedeni, uyku sırasında salgılanan büyüme hormonu” diyerek bebeklere doğru uyku eğitimi verilmesi konusunda dikkat çekici bilgiler veriyorlar. Sözün özü bebekler için kurulan “uyusun da büyüsün!” cümlesi boşuna değil. İyi uyuyan bebek, hem iyi besleniyor hem de sağlıklı bir büyüme süreci geçirmiş oluyor.

BEYİN GELİŞİMİNDE 0-3 YAŞ DÖNEMİNİN ÖNEMİ

Beyin gelişiminin yüzde 80’i 0-3 yaş döneminde sağlanıyor ve bu gelişimin büyük kısmının uyku sırasında gerçekleştiği belirtiliyor. Uyku sırasında salgılanan melatonin hormonu; bağışıklık sisteminin güçlenmesini ve hipofiz bezinin daha fazla büyüme hormonu salgılamasını sağlıyor. Bebek ve çocuklarda yetersiz uyku, dikkat süresinin azalmasına, beslenme bozukluklarına, adaptasyon sorunlarına, asabiyet oluşumuna, tek başına oynama kabiliyeti ve öğrenme yeteneğinin azalmasına neden oluyor.

UYKUYU SEVMEYEN BEBEK YOK

Uykusuz ya da uykuyu sevmeyen bebek olmadığı dikkat belirtiliyor. Bebeklerin gece ve gündüz uyku süreleri değişkenlik gösterebiliyor. 6 aylık bir bebeğin toplamda 14-15 saat uyuması gerekirken 10 -11 saat ve altında uyuyorsa burada bir sorun olduğunun düşünülüp sorunun çözümüne odaklanılması gerekiyor.

BEBEKLERİN UYKU EĞİTİMİ 5. AYDA BAŞLIYOR

Bebeklere, kendi yatağında desteksiz ve bağımsız şekilde kendi kendine uyuma becerisi kazandırmak, “Doğru uyku eğitimi” olarak tanımlanıyor. Bu beceriyi kazandırmak için ise dünyaca kabul görmüş uyku eğitim metotlarından birinin tercih edilmesi ve başarıya ulaşana kadar uygulanması gerekiyor. Bu noktada hangi metodun uygulanacağı, ebeveynlerin ve bebeklerin mizacına, duygusal durumuna, aile dinamiklerine, toplumsal bakış açısına göre değişkenlik gösteriyor. Bu nedenle; “bebeklerde doğru uyku eğitimi” budur demek sağlıklı bir yaklaşım olarak görülmüyor. İdeal olanın ailenin ve bebeğin duygusal zindeliğinin ön planda tutulduğu “bütünsel yaklaşım modeli” olduğu belirtiliyor. Erken doğum söz konusu değilse uyku eğitimine 5. ay ile 5 yaş arasındaki herhangi bir dönemde başlanabiliyor.

YALNIZ BIRAKARAK AĞLATMAK ÇÖZÜM MÜ?

Uyku eğitiminde bebeği yalnız bırakarak ağlatmak yönündeki yaklaşım doğru bulunmuyor. Asıl hedefin; bebeklere doğru ve sağlıklı uyku alışkanlığı kazandırarak, kalıcı bir düzen oluşturmak olduğu belirtiliyor. Desteksiz uyumanın öğretildiği bu süreçte, bebeğin önceki alışkanlıklarını terk etmesi kolay olmayacağı için bu durumu, duygularını ifade etmenin tek yolu olan ağlayarak protesto etmesi normal bulunuyor. Bu süreçte bebeğin yalnız bırakılmaması, kendi kendini sakinleştirmeyi öğrenene kadar yanında olarak ona destek verilmesi gerekiyor.

BEBEK VE ÇOCUKLAR EN GEÇ 21.00’DE YATMALI

0-5 yaş arası tüm bebek ve çocukların, akşam uykusuna yatış saatlerinin en geç 20:00 – 21:00 arası, sabah kalkış saatinin ise en geç 08:00 olması öneriliyor. Bebeklerin bu saatlerde salgılanan büyüme hormonlarına ihtiyaçlarının büyük olduğu düşünüldüğünde gece 22:00’de yatan bir bebeğin 20:00 - 21:00 saatleri arasında uykuda salgılanan faydalı hormonlardan yararlanamayacağı belirtiliyor. Aynı şekilde sabah geç kalkan bir bebeğin hormon salgılanmasının durduğu saatlerde uyuduğu ve günlük düzeni ileriye kaydığı için akşam yatış saati gecikebiliyor. Bebek ve çocuğun yatma ve kalkma saatlerinin doğru düzenlenmesi; Sağlıklı, kaliteli ve verimli bir uyku için atılabilecek en önemli adım olarak değerlendiriliyor. 

BEBEKLER DÜZEN SEVER

Günlük beslenme ve uyku saatleri düzenli olan bebekler, biyolojik ritimlerinin oturmasıyla kendilerini daha huzurlu ve güvende hissediyorlar. Bu noktada önemli olanın her akşam aynı saatte yatırmak değil, bebeğin ayına uygun bir günlük düzen oluşturarak, ayakta kalabileceği saatlerden daha fazla uyanık tutmamak olduğu belirtiliyor. Gündüz uykuları verimli olmayan bir bebeğin, akşam uykusuna her zamankinden daha erken yatırılmasıyla günlük toplam uyku ihtiyacı giderilip uyku açığı oluşmasının önüne geçilebiliyor. Ülkemizde yapılan en büyük yanlışlardan birinin bebeklerin uykuya yorgun yatırılması olduğuna dikkat çekiliyor.

UYKU EĞİTİMİ KONUSUNDA SIK YAPILAN YANLIŞLAR

*Bebeğin yatağına bırakılarak saatlerce yalnız başına ağlayarak uyumasına izin vermek

*Uyku eğitimi vermek amacıyla gece beslenmelerinin kesilmesi

*Uyku eğitimi alan bebeklerin anne sütü almaması

*”Uyku eğitimi öğrenilmiş çaresizliktir” düşüncesi

*Uyku eğitimi alan bebeklerin her zaman yataklarında uyumak zorunda oldukları inanışı.

ANNE BABALARIN EN SIK YAPTIKLARI HATALAR

* Uyku eğitimini bebeği yatağa bırakıp ağlatmaktan ibaret olarak görüp, bebeklerini beyin gelişiminin yüzde 80’inin sağlandığı 0-3 yaş döneminde uykusuz bırakmaları.

*Bebeklerini çok geç yatırarak, erken saatlerde salgılanmaya başlayan melatonin ve büyüme hormonundan faydalanmalarını engellemeleri.

*Bebeklerini gündüz uyutmamaları halinde gece daha iyi uyuyacağını düşünmeleri.

Mama alan bebeklerin, anne sütü alan bebeklere oranla daha uzun uyuyacağına inanmaları

*Gece geç yatan bebeğin sabah da geç kalkacağı inancı

*Bebeklerinin uykuyu sevmediği düşüncesi

*Bebeklerinin gece her uyanışında acıktığını düşünmeleri.

UYUTMAK İÇİN EMZİRMEK YANLIŞ

Emzirme hem bebeklerin sağlıklı ve doğal beslenmesi, hem de anne-bebek arasındaki bağı güçlendirmesi bakımından çok önemli görülüyor. Burada dikkat edilmesi gereken noktanın bebeği uyutmak için emzirmemek olduğu belirtiliyor. Uykuya dalarken emmeye bağımlı olan bebekler, her uyandığında, tekrar uykuya dönebilmek için yine emmek/emzirilmek istiyor. Aynı şey, sallanarak uyumaya alışmış bebekler için de geçerli görülüyor. Doğru olanın, bebeği, doğduğu günden itibaren uykulu ama uyanık haldeyken, kendi yatağında ve kendi kendine uyumaya alıştırmak olduğuna dikkat çekiliyor.

UYANAN BEBEĞİNİZİ BÖYLE UYUTUN!

Uykunun aşamalarında önce hafif, sonra derin, en son olarak da REM uykusuna geçiş şeklinde bir döngü yaşanıyor. Bu döngü, bebeklerde yaklaşık 45-50 dakikada bir tekrarlanıyor. Bir bebeğin uykuya herhangi bir destekle geçirilmesi durumunda (örneğin sallayarak, emzirerek, pışpışlayarak, kucakta gezdirerek vb) bebeğin bu desteği uyku ile bağdaştırması sağlanıyor. Böyle olunca bahsedilen döngü süresi bitiminde bebek hafif uyanıklık yaşadığında uykuya geçtiği sıradaki koşulların devam etmediğini fark edip ağlayarak tekrar uykuya dönmek için aynı desteği bekliyor. Bu durum gece boyunca hem aileyi hem de bebeği yıpratan ve yoran bir kısır döngü olarak görülüyor. Uyku eğitimi ile kendi kendine uyumayı öğrenen bebekler ise bu döngülerin bitiminde uykuya yine kendi kendilerine devam edebiliyorlar. Bu nedenle uyansalar bile tekrar uyumak için bir başkasının desteğine ihtiyaç duymuyorlar.

Ceyda Erenoğlu