Emekli maaşlarından kesinti yapılması Anayasa'ya aykırı

KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı,
Lefkoşa.

Dairemize başvuruda bulunan Kıbrıs Türk Emekli Dernekleri Koordinasyon Konseyi, Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkemenin Birleştirilmiş Anayasa Mahkemesi 4,5,6 ve 7/2010 (D 1/2011) sayılı kararına rağmen, emeklilerin emekli maaşlarından yapılan vergi kesintilerinin geri ödenmediğini, KKTC Hükümeti ve Başbakan Yardımcılığı ve Maliye Bakanlığının Yargı Kararlarına uymaları gerekirken uymadıklarını iddia ederek konunun  Dairemizce araştırılmasını talep etmiştir.

Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 Sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.

Emeklilerden vergi alınmasını düzenleyen 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası ile 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası 12 Ağustos 2010 tarihinde Resmi Gazetede yayımlandıktan sonra  vergiden muaf olan emeklilik maaşları vergiye tabi tutulmuştur.

Bunun üzerine Kıbrıs Türk Emekliler Cemiyeti, Güvenlik Kuvvetleri Emekli Subaylar Derneği, Kıbrıs Vakıflar ve Din İşleri Dairesi Emeklileri Derneği, Emekli Mücahitler Derneği, Toplumcu Demokrasi Partisi, Kıbrıs Türk Kamu Görevlileri Sendikası ve Cumhuriyetçi Türk Partisi söz konusu Değişiklik Yasalarının  Anayasa’ya aykırı olduklarını ileri sürerek Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme huzurunda 4/2010, 5/2010, 6/2010 ve 7/2010 sayılı davaları ikame ettiler.     

Birleştirilmiş Anayasa Mahkemesi 4, 5, 6 ve 7/2010 (D1/2011) sayılı davalarda Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme  39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No:2) Yasasının 2,3(1), 5, 6 ve 7’inci maddeleri ile 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasasının 2’inci ve 3’üncü maddelerinin Anayasanın 160’ıncı maddesine aykırı olduklarına ve 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No 2) Yasasının 2, 3 (1), 5, 6 ve 7’nci maddeleri ile 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasasının 2 ve 3’üncü maddelerinin Anayasanın 1’inci maddesine aykırı olduklarına ve iptallerine karar verdi.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’nın 136 (3) maddesi tahtında Yasama ve Yürütme organları ile Devlet Yönetimi makamları, mahkeme kararlarına uymak zorundadır.  Bu organ ve makamlar, mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’nın ilgili maddesinden de  anlaşılacağı üzere Mahkeme kararlarına sadece vatandaşların değil Devlet Yönetiminin de uyması   zorunluluğu vardır. Bu zorunluluğun geciktirilmeden yerine getirilmesi gerekmektedir.

Birleştirilmiş Anayasa Mahkemesi; 4, 5, 6 ve 7/2010 sayılı davalarda Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme kararını 13 Ocak 2011 tarihinde okumuştur. Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararının üzerinden 6 yıl geçmesine rağmen emeklilerin emekli maaşlarından yapılan bu kesintiler halen iade edilmemiştir ve/veya emeklilere geri ödenmemiştir.

Yönetimin her türlü işlem ve eyleminin Yargı denetimine bağlı tutulması, hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir. Yönetim yargı kararlarını yerine getirmek zorundadır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Sayın Serdar Denktaş 29 Aralık 2016 tarihli yazısında emeklilerin emekli maaşlarından yapılan kesintilerin emeklilere ödenebilmesi ve/veya mağduriyetlerinin giderilmesi maksadıyla 2017 Mali yılı Bütçesine on iki milyon Türk liralık (12,000,000.TL) bir kalem açıldığını ancak söz konusu kalemin Komite aşamasında eklenmiş olmasına istinaden taksitler halinde iki yılda ödenebileceğini belirtmiştir.

Sayın Serdar Denktaş’ın bu yönde gösterdiği çaba her ne kadar da bu sorunu çözmeye yönelik bir adım teşkil etse de, yeterli değildir. Keza İdarenin en esaslı görevi yasaları ve Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu Karar ve/veya Kararları ivedilikle uygulamaktır. Anayasa Mahkemesi bahse konu kararı 2011 yılında vermesine rağmen Sayın Denktaş’ın Mali Bütçede açmış olduğu kalem 2017 yılında açılmıştır. İdarenin 6 (altı) yıl boyunca Mahkeme Kararını uygulamaya yönelik hiçbir adım atmaması kabul edilmez olduğu gibi hukuk devleti ilkelerine de  aykırıdır.

Yüksek Mahkeme’nin söz konusu kararından sonra İdarenin ivedilikle gerekli düzenlemeleri yapıp, emeklilerin emekli maaşlarından yapılan kesintileri derhal geri ödemesi gerekirdi. İdarenin Yargı kararlarını yerine getirmekte gecikmesi veya yerine getirmemesi görevini layıki ile yerine getiremediği anlamına gelmektedir.

Anayasa Mahkemesi’nin 2011 yılında verdiği kararın aradan 6 yıl geçmesine rağmen uygulanmamasının kabul edilebilir bir husus olmadığı gibi KKTC Anayasası’nın 136’ıncı maddesinin hükümlerine de aykırı olduğu aşikardır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’nın 1’inci maddesinde de belirtildiği gibi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.

Bu nedenle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’nda belirtilen  ilkelere uyma zorunluluğumuz olduğundan,  Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilen  39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No:2) Yasasının 2,3(1), 5, 6 ve 7’ inci maddeleri ile 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasasının 2’inci ve 3’üncü maddelerinin Anayasa’nın 1’inci maddesine aykırı olmaları nedeniyle emeklilerin emekli maaşlarından yapılan kesintilerin derhal ödenmesi gerekmektedir.

Saygılarımla bilgilerinize sunarım.

Emine DİZDARLI

Yüksek Yönetim Denetçisi

Ombudsman