KKTC’de ‘taşıyıcı annelik’ yasaklanıyor

Türkiye’de yasak olan bu uygulama, KKTC’de düzenleme haline getiriliyor. Çocuk sahibi olmak isteyen ailelerin KKTC’ye giderek çocuk sahibi olmalarının önlenmesi amaçlanıyor.

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Sağlık Bakanı Faiz Sucuoğlu’nun Ankara ziyaretinde, Kıbrıs’ta halen devam eden “taşıyıcı annelik” sistemine ilişkin düzenleme yapılması kararı alındı.

Bakan Sucuoğlu’nun, Sağlık Bakanı Ahmet Demircan ile yaptığı görüşmede bu konu da ele alındı. Görüşmede alınan karar gereği, KKTC’deki mevzuat, Türkiye’deki mevzuatla uyumlu hale getirilerek, taşıyıcı annelik sistemi kontrol altına alınacak.

Bu kapsamda ilk olarak, sperm donasyonu ve üremeye yardımcı tedavi yöntemleriyle ilgili KKTC’deki mevzuattan kaynaklanan eksiklikler giderilecek. Değişikliklerle taşıyıcı annelik Türkiye’deki gibi yasaklanacak iki ülke arasındaki mevzuat ve kanun çalışmaları uyumlu hale getirilecek.

Türkiye’de mevcut durum

Sağlık Bakanlığının Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Yönetmeliğinde yer alan hükümlere göre, kendilerine üreme tedavisi uygulanacak eşlerden alınan yumurta ve spermler ile bunlardan elde edilen embriyoların, “her ne maksatta olursa olsun” bulundurulması, kullanılması, nakledilmesi ve satılması yasak. Yasağa uymadığı tespit edilen merkezlerin ruhsat ve faaliyet izinleri de iptal ediliyor.

Merkez dışında bu tür faaliyet gösterilen yerlerin faaliyeti valilikçe derhal durduruluyor ve ilgililer adli yönden işlem yapılmak üzere cumhuriyet savcılığına bildiriliyor.

Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulaması uygulanacak eşlere sadece kendilerine ait üreme hücreleri uygulanıyor. Herhangi bir şekilde donör kullanılması, donör kullanılarak embriyo elde edilmesi, adaylardan alınan yumurta ve spermler ile elde edilen embriyoların başka adaylara, aday olmayanlardan alınanların da adaylarda kullanılması ve uygulanması da yasaklar arasında yer alıyor.

Üreme tedavisi uygulanacak eşlere sadece kendilerine ait üreme hücreleri uygulanıyor. Herhangi bir şekilde donör kullanılması, donör kullanılarak embriyo elde edilmesi, adaylardan alınan yumurta ve spermler ile elde edilen embriyoların başka adaylarda, aday olmayanlardan alınanların da adaylarda kullanılması ve uygulanması da yasaklar arasında yer alıyor.

Bu yasaklara aykırı olarak elde edilen gebeliklerin herhangi bir aşamada tespit edilmesi durumunda, merkezin ruhsatı/faaliyet izni ve bu işlemi yapan kişilerin sertifikaları iptal ediliyor. Ayrıca bu kişilerin bir daha merkezlerde çalışmasına izin verilmiyor ve adli yönden işlem yapılmak üzere cumhuriyet savcılığına bildiriliyor.

Yurt içinde veya yurt dışında Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulaması yapan yerlere yapılan işlemler için yönetmeliğe aykırı olarak hasta sevk etme, yönlendirme, teşvik etme ve bu konularda aracılık etme gibi davranışlarda bulunan merkezler veya merkez personelinin tespiti halinde merkezlerin faaliyeti üç ay süreyle durduruluyor.

Aynı davranışın tekrarı halinde merkezin ruhsatı ve faaliyet izni de iptal ediliyor. Merkez personeli olmamakla birlikte bu hususlarda aracılık ettiği belirlenen kişi ve kişilerin varsa sertifikaları Bakanlıkça iptal ediliyor.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun Genel olarak soybağının kurulması başlıklı 282’nci maddesinde yer alan “Çocuk ile baba arasında soybağı, ana ile evlilik, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur. Soybağı ayrıca evlat edinme yoluyla da kurulur.” hükmü ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 231’inci maddesinde de çocuğun soybağını değiştiren veya gizleyen kişilerin bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması öngörülüyor.