Olmazsa olmazlarımız, Kıbrıs Türk halkının buradaki haklarının devam etmesidir.

EKONOMİ

T

ürkiye’den denizaltından taşınarak KKTC’ye ulaştırılan suyun tüm evlere verilebilmesi için 1 Ağustos tarihi belirlendi. Suyun ihalesi ile ilgili şartnameyi Türkiye ile birlikte yazacaklarını açıklayan Tarım Bakanı Nazım Çavuşoğlu, yarın İstanbul’da son ayrıntıların da netleştirilmesi için temaslarda bulunacak.

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Nazım Çavuşoğlu, suyun fiyatının belirlenmesi için çalışmaları tamamladıklarını, bilimsel veriler ışığında sürpriz olmayacak bir fiyat belirlediklerini ancak muhataplarıyla konuyu görüşmeden bu fiyatı açıklamalarının doğru olmadığını söyledi.

Salı günü İstanbul’da TC Orman ve Su Bakanı Veysel Eroğlu ile görüşeceğini ifade eden Çavuşoğlu,  bu görüşme sonrasında kullanılacak suyun fiyatın belirlenmesini hedeflediklerini açıkladı.

Bakanlık bünyesinde kurdukları komisyonda suyun kullanım fiyatına ilişkin bilimsel veriler ışığında bir fiyat belirlediklerini, bunu Türkiye makamları ile görüştükten sonra açıklayacaklarını ifade etti.

Suyun verilmesi için 15 Mayıs tarihini açıkladıklarını hatırlatan Çavuşoğlu, “Bu tarihte bizim suyu verebileceğimi yerler açısından herhangi bir sıkıntımız veya teknik eksikliğimiz yoktur. Lefkoşa ve Gönyeli başta olmak üzere ve Lapta’nın bir bölümüne vermeyi vaat etmiştik. Teknik olarak hiçbir eksikliğimiz yoktur” dedi. Çavuşoğlu, yapımı devam eden yerlerde ise resmi tarihi 1 Ağustos olarak belirlediklerini söyledi.

Soru:  Şu anda beklenti suyun kullanıma başlanması. Ama fiyat konusundaki belirsizlik sürüyor.

Çavuşoğlu: Ülkedeki her yere ishale hatları götürülmüş. Ama küçük sorunlar nedeniyle süreç çalışamamış durumda, tamamlanmamış durumda. Sorunları aşabilmek için kendime bir danışma kurulu kurdum. Sürekli toplantılar yapıyoruz. Kısa sürede fiyat değerlendirme kriterlerini ortaya koyduk. Bunları bilimsel olarak gerçek rakamlar üzerinden oluşturduk. Bundan sonra ek protokolün tamamlanmasıyla ilgili çalışmaları başlattık. Bu konuyla ilgili her türlü hazırlığı tamamladık. Belediyeler Birliği ile de bir ortak toplantı yaptık. Onlara fiyat belirlemedeki kriterlerimizi sunduk.

 

Soru: Nedir belirlediğiniz kriterler?

Çavuşoğlu: Bunları daha sonra uzlaşma masalarında tartışacağımız için açıklayacağız

 

Soru: Şu anda belediyelerle bir uzlaşınız var mı?

Çavuşoğlu: Belediyelerle sorunumuz yok. Belediyelerle yaptığımız toplantıda bizim çalışmalarımızı benimsediklerini gördük. Fiyat belirlemede kriter eksikliğimizin olmadığını, ek protokolde dikkat ettiğimiz noktaların benimsendiğini, bazı noktalarda onlar da beklentilerini dile getirdi. Beklentilerini de dikkate alan son çalışmamızı yapıyoruz. Toplantıdan çıkan sonuçta suyu almaya hazır olduklarını gördük. Ama belediye meclislerinden karar üretmeleri için de suyun fiyatını da öğrenmek istediklerini ilettiler. Haklı da bulduk.

 

Soru: Fiyatın belirlenmesi neden bu kadar gecikti?

Çavuşoğlu: Çok önceden tartışılması gerekiyordu. Ekonomik programın imzalanmaması, su protokolünün çok zor imzalanması birçok gecikmeye neden oldu. Bizim açımızdan, KKTC kanadı açısından şu anda hazırlıklar tamamlandı.

 

Soru: Türkiye ile ilgili bir sıkıntı mı var?

Çavuşoğlu: Yok. Bizde hazırlandı, Türkiye de kendi içinde hazırladı. Şu anda olması gereken iki hazırlığın birleşmesidir.

 

Soru: Bu ortak çalışma ne zaman yapılacak?

Çavuşoğlu: Bizim danışma kurulumuza muadil Türkiye’de de bir kurul oluşturuldu, karşılıklı olarak da isimlerimizi birbirimize bildirdik. Önümüzdeki günlerde bu kurullar bir araya gelecek. Ek protokol maddelerini ve fiyatları karşılaştıracağız

 

Soru: Neden belirlediğiniz fiyatı paylaşmıyorsunuz?

Çavuşoğlu: Muhatabımızla bunları masaya koymadan, bir uzlaşı yapmadan fiyat açıklamak doğru olmaz. Bu protokol ilişkilerine katkı yapmaz diye düşünüyorum.

Soru: Ne zaman son nokta konulacak?

Çavuşoğlu: Salı günü İstanbul’da sudan sorumlu bakanlar toplantısı var. Bu toplantıya Veysel Eroğlu tarafından davet edildim. Konferansta kendisi de bulunacak, orada bir görüşme yapacağız, sanırım sürecin nasıl şekilleneceği netleşir.

 

Soru: Ortaya fahiş bir rakam çıkar mı?

Çavuşoğlu: Ortaya sürpriz bir rakam çıkmaz. Bilimsel veriler ışığında bir fiyat ortaya çıkacak. Ne yatırımları küçümseyen ne de büyük gören bir tavrımız var. Tamamen reel fiyatlar olacak. Toplumun benimsemeyeceği bir fiyat ortaya çıkmayacak.

 

Soru: Arıtma tesisi sağlıklı çalışıyor mu?

Çavuşoğlu: Çok yüksek bir performansı var. Analiz sonuçları tamamen kaliteyi gösteriyor.

 

Soru: Suyun musluklardan akma tarihi her seferinde değişiyor. 15 Mayıs demiştiniz, şimdi anlıyoruz ki tarih yine değişiyor.

Çavuşoğlu: Suyun gelişinde bir takvim vardı. Lefkoşa-Gönyeli hattı uzun bir zamandır tamamlanmış durumdaydı. Mağusa hattı 3 aydan beri 1500 Sterlinlik bir para Elektrik Kurumu’na ödenmediği için Hamitköy kavşağında 80 metrelik bir mesafe geçilememiş ve bu geçilemeyen mesafe yüzünden de hatlarda birçok test yapılamamıştır. Şu anda çalışma devam ediyor. Bunu aşmak için bakanlığımız teminat verdi ve süreç aşıldı. Girne bölgesinde 19 su motoru vardı, basınç yapıp suyun ulaşmasını sağlamak için… Bunların 15’inin montajı yapıldı, 4’ünün de devam etmektedir. Ancak ne gariptir ki bunların 1 buçuk milyon gibi bir parayla elektriklerinin bağlanması gerekiyor. Maalesef bugüne kadar ekonomik protokol imzalanmadığı için DSİ tarafından para yatırılamadı. Hükümetimiz de sorunu aşmak adına herhangi bir para ödeme yapması gerekmiyordu ama teminat verip bu süreci başlatabilirdi. Başlatmamış, motorlar hazır, elektrikler bağlanmamıştı. Bugün bunu da teminat yazısıyla Elektrik Kurumundan talepte bulunduk. En erken zamanda motorların enerji ihtiyaçları da bağlanmış olacak. DSİ yetkilileri ile yaptığımız görüşmelerde hafta sonu arıtmadaki testlerin süresi tamamlanmış oldu. 15 Mayıs’ı tarih olarak ortaya koymuştuk, bu tarihte bizim suyu verebileceğimi yerler açısından herhangi bir sıkıntımız veya teknik eksikliğimiz yoktur. Lefkoşa ve Gönyeli başta olmak üzere ve Lapta’nın bir bölümüne vermeyi vaat etmiştik. Teknik olarak hiçbir eksikliğimiz yoktur. Hatta bugün itibariyle bu iddiamızı deneyebilmek ve boruları yıkayabilmek adına da çok ciddi bir suyu boruların içine verdik, boruların son testleri yapılıyor. Bana verilen bilgiye göre de borularda hiçbir sızdırma bulunmuyor. Şu anda ciddi miktarda su boruların içerisinde bekletiliyor. Her şey yolunda giderse çeşmeleri açtığınızda su akacak konumdadır.

 

Soru: Çalışmaların tamamlandığı yerlerde fiyatın belli olmasıyla suyu vermeye başlayacak mısınız?

Çavuşoğlu: Su fiyatının belirlenmesi ile Lefkoşa- Gönyeli başta olmak üzere belediyeler müracaat etmesi halinde suyu çok kısa sürede, saatlerle sayılabilecek bir sürede depolarına ulaştırabilecek teknik durumdayız. Olay, ek protokolün imzalanması, fiyatın belirlenmesi ve belediyelerin bize müracaat etmesiyle başlayacak. Yapımı devam eden yerlerde de resmi tarih en geç 1 Ağustos olacak. DSİ yetkilileri ile yaptığımız görüşmelerde adanın her tarafında ishale hatlarının gittiği noktalarda en geç 1 Temmuz’da suyu ulaştırabiliriz. Diğer hatların bağlanmadığı noktalarda da bunu takip eden en kısa sürede vereceğiz.

 

Soru: Suyun tarımda kullanıma başlaması için çalışmalarınız ne aşamada?

Çavuşoğlu: Tarımda suyu kullanma daha ileriki bir zamanı kapsıyor. İshale hatlarının çekilmesi, tarım için ayrı taşıyıcı hatların çekilmesi gerekiyor. Şehirlerde de arıtmaların kurularak suyun tekrardan kullanılabilmesini sağladıktan sonra tarımda kullanabileceğiz. O biraz zaman alacak.

 

Soru: Suyun tarımda kullanılmasıyla tür değişikliğinden de söz ediliyor. Nedir bu tür değişikliği, ne hedefliyorsunuz?

Çavuşoğlu: bu uzun bir süreçtir. Suyun özelleştirilmesiyle, yap-işlet-devret modelinin hayata geçmesi, arıtmaların yapılması, yeni hatların çekilmesi, içme kullanma suyunun her ferde ulaşması için çalışmalar yapılması gerekiyor. Tarımda dünyada değeri olan, rekabet edebileceğimiz türlerin burada üretilmesini sağlamak için çok yönlü bir çalışma yapmamız gerekiyor. Teşvik vermeden, kendi kendini çevirebilen bir tarım hedefi ile çalışacağız.

 

Soru: Belediyelerin su bölümlerinde çalışan personelin geleceği ne olacak?

Çavuşoğlu: Netlik yok ama hedefimiz var. Böylesi büyük bir projenin içerisinde, topluma mutluluk vermeyi hedeflemişken, bazı bireyleri mutsuz etmek gibi bir hedefimiz olamaz. Belediyeleri de personelini de mutsuz etme hedefimiz yoktur. Önümüzdeki günlerde teknik şartnameler hazırlanırken, bu konuları da masaya yatıracağız. Ne belediyelere yük bırakırız ne de insanları mutsuz ederiz.

 

Soru: Türkiye sizden ne bekliyor?

Çavuşoğlu: Bu konularda çalışma heyecanı bekliyor. Geldiğim günden beri yaptığım çalışmalar herkes tarafından fark edilmiştir. İtici bir çalışma modeline geçtik, süreci ilerletecek bir çalışma içindeyiz.

 

Soru: Suyun işletmesinde “peşkeş” çekileceği iddiaları var. Bu konuda bir tartışmaya taraf olur musunuz?

Çavuşoğlu: Peşkeş kelimesi muhalefet siyasetinde çok kullanılan bir kelimedir. Altı boştur. Neyin peşkeşini çekeceğiz. Türkiye’den gelen su yoktu ki, ben bundan peşkeş çekeyim. Kendi bakanlarımız Meclis tartışmalarında “biz bu suyu yönetemeyiz” diyorsa, mühendisimiz ve alt yapımız yok diyorsa, bu ülkeyi yönettiğinizi söyleyip de en küçük ihtiyaçlarınızı bile kendiniz karşılamayıp Türkiye’den bekliyorsanız, sonra su geldiğinde peşkeş edebiyatı yapıyorsanız, bir çelişki vardır. Yapmak istediklerinizi kuralına uygun yapacaksınız. KTHY, iyi yönetemediğimiz için battı. TÜK battı. Kurtulsun diye Türkiye’den yardım istiyor. Hayvancılık ve narenciyede teşviksiz gelişme sağlayamıyorsunuz. Biz neyin peşkeşini çekeceğiz. İşinizi doğru yapmanız lazım. hem yapmayıp hem şikayet etmek olmaz.

 

Soru: Türkiye’den bu konuda bir baskı gelirse ne yapacaksınız?

Çavuşoğlu: UBP-DP hükümeti görevde, ekonomik konularda da vizyonları bellidir. Türkiye’den baskı geldiğini görmedim.

 

Soru: İhale sürecinde sizin için olmazsa olmazlar var mı?

Çavuşoğlu: Şartnameyi birlikte hazırlayacağız. Olmazsa olmazlarımız, Kıbrıs Türk halkının buradaki haklarının devam etmesidir. Uygun fiyata halkın suyu kullanmasıdır.