Sonbahar Ekinoksunun Başladığı 23 Eylül Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey

Güntün eşitliği ya da gece-gündüz eşitliği olarak bilinen ekinoks, aslında Güneş ışınlarının Ekvator’a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği andır. Sonbahar ekinoksu Türkiye saatiyle 04:54’de gerçekleşecek. Yılda iki defa gerçekleşir ve 23 Eylül’de Sonbaharın ilk gününde Sonbahar ekinoksu gerçekleşecek. Peki romantizmin, serinleyen havaların ve doğanın binbir renginin mevsimi sonbaharın ilk günüyle ilgili neler biliyoruz?

1. Sonbahar ekinoksu neden gerçekleşir?

Yıl boyunca gerçekleşen ekinokslar, mevsimler, gece-gündüz uzunluklarını etkileyen en önemli şey Dünya’nın eğimli bir eksen üzerinde dönmesidir. Bu eğim yılın yarısında kuzey kutbunun Güneş’ten tarafa denk gelmesine neden olurken yılın diğer yarısında Güney Kutbu’na denk gelmesine neden olur. Bu da mevsimleri oluşturur. Ekinokslar ise Kuzey ve Güney kutupları arasındaki geçiş noktasıdır. Örneğin 23 Eylül Ekinoksu’ndan itibaren güneş ışınları Kuzey yarım küreden Güney yarım küreye geçer. Yani 23 Eylül’den itibaren Güney Yarım Küre’ye dik vurmaya başlar.

2. 23 Eylül’de kaç saat gece kaç saat gündüz olacak?

Ekinoks, akla ilk olarak eşit gece-gündüz süresini getirse de Dünya’nın her yerinde durum aynı değildir. Birçok yerinde gece-gündüz süreleri eşit olsa da bazı yerlerde güneş ışığının Dünya’nın atmosferine farklı enlemlerde girmesiyle kırılır ve 12 saatten az ya da çok gece ya da gündüz süresi olabilir. Örneğin Türkiye’de 23 Eylül’de gündüz uzunluğu 12 saat 7 dakika 42 saniye olacak. Bu durumda gece süresi 12 saatten az olmuş olacak.

3. Bir şehir efsanesi olan ekinoks sırasında yumurtaların dik durması doğru mu?

Bu gelenek ilk olarak Çin’de kendi takvimlerine göre ilkbaharın başlangıcı Şubat ayında bir olarak ortaya çıktı. Ancak gün boyunca dünyaya yansıyan ışık miktarının, dünyanın çekim kuvvetiyle bir alakası yoktur. Yani yumurtanın dik durması tamamen bir efsane. Aslında yalnızca ekinoks zamanı değil yılın herhangi bir gününde fazlaca çaba ve sabırla yumurtanın dik durmasını sağlayabilirsiniz.

4. Yaprakların rengi ne zaman değişmeye başlar?

İlkbahar ve yaz aylarında bitkiler güneş ışığını fotosentez yaparak enerjiye dönüştürür. Yapraklara yeşil pigmentleri sağlayan klorofil ise fotosentezin gerçekleşmesini sağlayan kimyasal bir bileşendir. Günler kısalmaya başladığında bitkiler yeterli ışık ve su bulunmadığından klorofil seviyesi azalır ve diğer renk pigmentleri ortaya çıkmaya başlar. Bunlar; yapraklara sarı rengi veren ksantofil, turuncu rengi veren karotin ve kırmızı rengi veren antosiyanindir. Tüm bunlar sonucunda yaprakların renginin değişmesini etkileyen kuraklık, hava şartları gibi etkenler yaprakların sararma ve dökülme zamanını etkiler.

5. Dünya üzerinde ekinoks sırasında büyüleyici görünen bir yer var mı?

<iframe frameborder="0" height="281" src="https://www.youtube.com/embed/Zvv9EnBuem4?feature=oembed" width="500"></iframe>

Sonbahar ekinoksunun geçirilebileceği birçok yer olsa da en büyüleyicisi Meksika’nın Yucatán Yarımadası’nda bulunan Chichén Itzá. Yaklaşık 1000 yıl önce Mayalar tarafından inşa edilen bu piramidin 4 cephesinin her birinde 91 basamak yer alır. En tepedeki düzlük de eklendiğinde 1 yılın gün sayısı 365 çıkar. Ayrıca piramidin yönlendirmesi de incelikli yapılmıştır. Ekinokslar sırasında piramide gelen güneş ışıkları piramidin çıkıntıları sayesinde, merdiven basamaklarının dibinde bulunan iki yılan başı yontusunun S’ler çizen bir gövde uzantısı oluşacak şekilde bir gölge oluşturur.

6. Diğer gezegenlerde ekinoks var mı?

Evet, Güneş sistemindeki diğer gezegenler de belli bir eğime sahip olduğu için ekinoksları ve mevsimleri vardır. Bu eğimlerin bazıları Dünya’da göre az bazıları fazladır.