Avrupa Birliği üyesi Romanya içinde bulunan Doburca bölgesine Osmanlı İmparatorluğu döneminde çok sayıda yerleşim yeri kurulduğu biliniyor. Bunların en başında ise Köstence geliyor. Romanya hükümeti, Köstence başta olmak üzere kendi toprakları içinde doğan ve daha sonra Türkiye’ye göç edenlerin üç kuşak akrabalarına vatandaşlık veriyor. Vatandaşlık hakkı 1800’lü yıllara kadar dayanabiliyor. Kırım Türkleri ve Tatarlar da Romanya topraklarından olduklarını ispat ederler ise vatandaşlık için başvurma hakkına sahipler.
Romanya ayrıca Kuzey Bulgaristan Türklerinin bir kısmına da vatandaşlık hakkı tanıyor. Romanya İkinci Balkan Savaşları’nda Bulgaristan’ın kuzeyini işgal etmişti. 1913 yılında yapılan anlaşma çerçevesinde Güney Dobruca (Cadrilater), yani Tutrakan’dan başlayarak Silistre ve Balçık kıyılarına kadar olan toprakları sınırlarına kattı. 1940 yılın kadar da bu toprakların hakimi oldu. Romanya Kuzey Bulgaristan’dan çekilirken bütün sicil kayıtlarını da beraberinde götürdü. Şimdi de bu kayıtlara dayanarak 1913 ile 1946 yılında bu topraklar üzerinde doğmuş olanlara üç kuşağa kadar vatandaşlık veriyor. Dördüncü kuşak da vatandaşlık alabiliyor ama 18 yaşından küçük olması gerekiyor.
Osmanlı döneminde Dobruca’da çok sayıda yerleşim yeri kuruldu. Bunların başında da Romanya’nın Köstence ilinde bulunan Mecidiye gelmektedir. Osmanlı döneminde inşa edilen Mecidiye tren istasyonu.
Nasıl başvurulur?
Romanya vatandaşlığı için doğum evrakında Romanya yazması bir şey ifade etmiyor. Doğum kasabası veya köyüne kadar ulaşmak gerekiyor. Daha sonra Romanya arşivlerinde doğum evrakının bulunması gerekiyor. Belgeler bulunduktan sonra Romanya’da gerekli vatandaşlık dosyası hazırlanıp gerekli makamlara sunuluyor. Başvurudan sonra evraklar hazırsa 4-12 ay içinde netleşiyor. Bu dönemden kalan gayrimenkul ve mirasların da takibinin yapılması mümkün. Türkiye’deki konsolosluk aracılığıyla yapılan başvurularda bir dil şartı aranıyor. Bir diğer problem ise Türiye’deki konsolosluklar Romanya’daki arşivlerden belge istiyor. Konsolos kanalıyla başvurular 6 yıla kadar uzayabiliyor.
BELGEYLE VATANDAÅžLIK
Osmanlı’nın dağılması sürecinde İstanbul’a en bağlı yönetim olarak bilinen Sırbistan, köke dayalı vatandaşlık konusunda da en az sorun çıkaran ülkelerden birisi. Sırbistan henüz AB üyesi olmasa da 10 yıl içinde birliğe katılmasına kesin gözüyle bakılıyor. Sırp hükümeti, soya dayalı vatandaşlık konusunda kaçıncı kuşak olduğuna bakmaksızın gerekli belgelerle gelen herkese vatandaşlık kapılarını açıyor. Ancak Bunun için ellerinde dönemin Yugoslavya hükümeti tarafından verilmiş belge olması gerekiyor. Ya da Sırp arşivlerinde orada doğduğuna dair belgeyi bularak vatandaşlık başvurusu yapmak gerekiyor. Anne/baba/dede/babaanne/anane vefat etmiş olsa dahi çocukları ve torunları aynı anda vatandaşlık hakkına sahip oluyor. Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerden yapılan başvurular yoğunluk nedeniyle sıraya alınarak yıllarca bekletilebiliyor. Sırbistan’dan aracılarla yapılan başvurular daha çabuk sonuçlanabiliyor.
Nasıl başvurulur?
Türk makamlarındaki kayıtlar (İl nüfus müdürlüğü) çıkartılıyor. Daha sonra bu kayıtlarla Türkiye’deki Sırp diplomatik temsilciliklerine başvuru yapılıyor. Başvuru yapılıyor ancak çok yoğun olduğu için bu başvuruların geri dönüşü olmuyor. Bazı durumlarda bekleme süresi 6-7 yıla kadar çıkıyor. İşlemi hızlandırmak için aracılar devreye giriyor, Sırp arşivlerinden de doğum kayıtları çıkarılıyor. Belgeler bulunduktan sonra vatandaşlık için gerekli evraklar doldurularak işleme konuyor. 3 ila 6 aylık süre içinde vatandaşlık talebi onaylanıyor. Bu işlemin ardından da Sırp kimliği ve pasaportu almaya hak kazanılıyor.
BAÅžVURU DAHÄ° YAPILAMIYOR
Avrupa’nın en genç ülkesi olan ve Sırbistan gibi 10 yıl içinde AB üyesi olmasına kesin gözüyle bakılan Karadağ soya dayalı vatandaşlık konusunda çok hassas. Nedeni ise demografik yapısında saklı. Ülke nüfusu 645 bin. Bu nüfusun yüzde 45’i Karadağlı, yüzde 33’ü Sırp, yüzde 20’si de Boşnak. Karadağlılar yüzde 50’nin altında kaldıkları için bu topraklarda doğmuş olsa dahi başka bir ırktan olanlara vatandaşlık vermiyor. Ancak Karadağ yönetiminin yakın bir zamanda vatandaşlık yerine ‘mavi kimlik’ dediği başka bir uygulamayı hayata geçirmek istediği belirtildi. Bu uygulama çerçevesinde Karadağ kökenli kişilere kimlik ve pasaport verilmeyecek ama mavi kimlik sayesinde Karadağ vatandaşının haklarından faydalanabilecek.
Podgoritsa’nın simgesi
Karadağ’ın başkenti Podgoritsa’daki tarihi Saat Kulesi, kentteki nadir Osmanlı eserlerinden biri olarak bugün de hâlâ dimdik ayakta.
SORUN ÇIKARMIYOR
Sırbistan’dan bağımsızlığını 17 Şubat 2008’de kazanan Kosova Cumhuriyeti, kökenleri sınırları içinde doğmuş olan Türklere en kolay vatandaşlık veren ülke. Kosova makamları anne veya babasından birinin kendi toprakları içinde doğduğunu belgeleyen herkese vatandaşlık veriyor. 18 yaşını doldurmuş birinci kuşak akrabalar vatandaşlık için başvurma hakkına sahip oluyor. Daha sonra bu kişinin çocukları da vatandaşlık alabiliyor. Dededen vatandaşlık almam mevcut yasalar çerçevesinde mümkün olmuyor. En Büyük sorun Kosova’daki doğum tarihleri ile Türkiye’deki doğum tarihleri birbirini tutmuyor. Doğum yerinde de sorun yaşanıyor. Kosova’da soyisimlerde de sorunlar çıkıyor. Alfabe tam olarak karşılamadığı için soyisimler yanlış yazıldığından kimlik tespitlerinde sıkıntı yaşanıyor. 1912’ye kadar Osmanlı egemenliğinde kalan Kosova’ya daha sonra Sırplar hakim oluyor. Bazı kayıtlar Sırbistan’da olduğu için bazı belgeler bu nedenle bulunamıyor.
Kosova’da Türk nüfusunun en yoğun olduğu Prizren’de Osmanlı döneminde yapılmış olan Taşköprü.
Nasıl başvurulur?
Kosova sınırları içinde doğduğunuzu gösteren belge ile Kosova Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu’na veya Kosova İçişleri Bakanlığı’na başvuru yapılıyor. Türk makamlarından alınan belge yeterli olmuyor. Kosova’dan da doğum belgesi çıkarmak gerekiyor. İki belge arasında isim, doğum tarihi uyumsuzluğu var ise başvuru direkt olarak reddediliyor. Kosova’da ya da burada mahkeme yolu ile bu belgelerdeki verilerin birbiriyle uyumlaştırılması gerekiyor. Başvurular 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlanıyor. Bir kaç ayda da pasaport ve kimlik alınıyor. Kabul edilen kişi daha sonra eşi ve çocuklarını da vatandaş yapabiliyor.
YARIN
- Makedonya’nın vatandaşlık oyunu
- Bosna Hersek’te yaş sınırlaması
- Arnavutluk her belgeyi kabul ediyor
- Kafkaslar ve Abhazya’da durum...
Yorum Yazın