Gündemdeki soru şu: Benzeri görülmemiş bir olağanüstü sağlık durumu olan Covid-19 pandemisine karşı neden hızlı bir şekilde etkili ve güvenilir ilaçlar geliştiremiyoruz?
Cevabı ise şöyle: Hepimizin istediği de bu. Hızlı, etkili ve güvenilir bir ilaç. Ancak bu üç özelliğin bir arada bulunması genelde mümkün değildir. Bu yüzden güvenlik ve etkinlik ile ilerliyoruz.
ABD’de, ilgili ilaçları Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) onaylar. Doktorların FDA’ya bir ilacın etkili ve güvenilir olduğunu kanıtlaması için de zamana ihtiyaçları oluyor. İlacın işe yarayıp yaramadığını ya da ciddi yan etkilere yol açıp açmadığını keşfetmek için çok sayıda hasta üzerinde deney yapılması ve bunların takip edilmesi gerekiyor, tüm bunlar çok zaman alıyor. Uzmanlar süreyi kısaltmak isterse, ilacın etkili ve güvenilir olup olmadığı konusunda yanlış sonuçlara varılabiliyor.
Nitekim ilacın nadir fakat ciddi yan etkileri, birçok kişi ilacı uzun süre kullanmadığı taktirde ortaya çıkmıyor. Örneğin, artrit hastalığı için üretilen rofekoksib (VIOXX) ilacı binlerce hasta üzerinde denendi. En nihayetinde uzmanlar ilacın güvenilir olduğuna karar verdi ve kullanımı onaylandı. Ancak yüz binlerce kişi ilacı almaya başladığında, ilacın şiddetli yüksek tansiyon ve kalp krizi riskini artırdığı anlaşıldı ve ilaç piyasadan çekildi.
Bazen, herhangi hastalığa karşı önceden onaylanarak çıkarılmış bir ilacın yeni bir hastalığa karşı da etkili olduğu görülür. Bu tür binlerce ilacın yeni hastalıkları tedavi edip etmeyeceğini hızlı bir şekilde test etme yollarımız var. Tedavi ettiği görüldüğü taktirde, bu onaylanmış ilaçların güvenlik kayıtlarının varlığı ve zaten üretilmiş olmaları işleri önemli ölçüde hızlandırır. Örneğin, aslında başka hastalıkların tedavisinde geliştirilen Remdesivir (Veklury) ve Deksametazon (Decadron) ilaçlarının Covid-19 virüsü tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Pek çoğu, FDA’daki onay sürecinin neden yavaş ilerlediğini soruyor. FDA’nın yürüttüğü süreç aslında diğer birçok gelişmiş ülkedeki benzer süreçlerden daha hızlı. Ancak FDA temkinli ve ayrıntılı bir şekilde ilerliyor; yürüttüğü çabalar şimdiden birçok kişinin acılarına son vermeyi ve birçok hayatı kurtarmayı başardı. Örneğin, 1960’ların başında FDA’nın yürüttüğü testler, talidomit ilacının tehlikeli yan etkilerini keşfetti ve bu ilacın ABD pazarına girmesi engellendi. Böylece binlerce Amerikalı çocuğun engelli doğmasının önüne geçilmiş oldu.
Bugün, hem eski hem de yeni birçok ilaç ve aşı, yeni tip Koronavirüse karşı koyma yolunda dikkatlice test ediliyor; bunlar yeni bir hastalığı tedavi etmek için yürütülen önceki testlerin çok daha üstünde. Bu da, iyimser olmak için başlı başına bir neden teşkil ediyor.
*Harvard Health Letter Genel Yayın Yönetmeni Dr. Anthony Komaroff'un bu makalesi Şarku’l Avsat tarafından Tribune Media’dan tercüme edilmiştir.
Yorum Yazın